معلومات عمومی در مورد انواع مدارک اقامتی در ایران  بعضی ها شاید نداند  فلان نوع اقامه چیست؟ 

• پاسپورت عادی چیست؟

این نوع پاسپورت را هر تبعه افغان میتواند داشته باشد و  با گرفتن ویزه به ایران یا کشورهای مختلف سفر نماید 

• پاسپورت خانوار چیست؟

این نوع اقامه چند سال قبل به خانواده های که در ایران  بصورت غیر قانونی حضور داشت از سوی دولت ایران  صادر شد و همه ساله در دفاتر کفالت قابل تمدید میباشد 

• کارت آمایش چیست؟

این نوع کارت نیز چند سال قبل تقریبا ۱۹ سال پیش از  سوی دولت ایران زیر نظر سازمان ملل برای اشخاص که  بصورت غیر قانونی در ایران حضور داشت صادر شد و همه  ساله در دفاتر کفالت قابل تمدید میباشد 

• کارت هویت چیست؟

این نوع کارت برای اتباع عراقی صادر شده است

به طور کلی، پناهجویان ، پناهندگان ، بازگشت‌کنندگان و افراد بدون تابعیت یا در معرض خطر بی‌تابعیتی افراد تحت حمایت کمیساریا هستند.

گروههای متفاوتی که کمیساریا در ایران پشتیبانی میکند:

۱. افغانستانی های دارنده کارت آمایش و عراقی های دارنده کارت هویت ( پناهندگان بر مبنای موقت/ گروهی)

بعد از ثبت‌نام اول آمایش و هویت در سال ۱۳۸۰، دفتر اتباع فرآیندی را فراهم کرد که دارندگان کارتهای آمایش و هویت بتوانند سالیانه کارتهای خود را تمدید کنند. با وجود اینکه روی کارت آمایش ذکر شده ” کارت اقامت موقت اتباع خارجی ” ولی در حقیقت به معنای وضعیت پناهندگی در کشور ایران می‌باشد و دارندگان کارت از حمایتهای مخصوص پناهندگان بهره مند می شوند.  

بر طبق اطلاعات کمیساریا ، فقط شهروندان افغانستانی و عراقی که سابقاً در پایگاه داده آمایش و هویت ثبت‌نام کرده اند، امکان ثبت‌نام مجدد را دارند. کودکان در صورتی می‌توانند کارت آمایش یا هویت داشته باشند که هر دوی والدینشان کارت آمایش یا هویت معتبر داشته باشند.  

از سال ۱۳۹۲ ، موسسات خصوصی (دفترهای کفات ) از طرف دولت برای انجام برنامه ثبت‌نام کارتهای آمایش و هویت تعیین شده اند، که مدارک و رسیدهای لازم برای تمدید کارتهای آمایش و هویت را دریافت می‌کنند و همچنین مجوزهای موقت کار را صادر می‌کنند.  

در مهرماه سال ۱۳۹۹، اداره اتباع اعلام کرد که طبق آمار دولت ۷۸۰,۰۰۰ نفر افغانستانی دارنده کارت آمایش و ۲۰,۰۰۰ عراقی دارنده کارت هویت ( در مجموع ۸۰۰,۰۰۰ ) در ایران زندگی می‌کنند.  

حقوق و تعهدات دارندگان کارتهای آمایش و هویت   

هیچ سند قانونی که حقوق و تعهدات دارندگان کارتهای آمایش یا هویت را برای فرد مشخص کند، وجود ندارد. به طور موثر در عمل، داشتن کارت آمایش و هویت به دارندگان این اجازه را میدهد تا برای مدت اعتبار در استان مشخص شده اقامت داشته باشند و به آنها اجازه میدهد که برای گرفتن مجوز کار درخواست دهند. برای هرگونه سفر خارج از استان محل ثبت‌نام باید مجوز گرفته شود. کسانی که کارت آمایش یا هویت آنها منقضی شده باشد یا خارج از استان ثبت شده سفر کنند، در معرض خطر دستگیری، بازداشت و یا اخراج از کشور هستند.  

حقوق اعطا شده به افراد با وضعیت آمایش و هویت شامل دسترسی به تحصیل، خدمات بهداشتی، بیمه سلامت و استخدام در مشاغل از قبل تعیین شده در صورت داشتن مجوز کار می‌باشد. 

دارندگان کارتهای آمایش و هویت که در ایران زندگی می‌کنند اجازه گرفتن گواهینامه رانندگی ندارند ( که شامل موتورسیکلت هم میشود). در نتیجه، هر پناهنده ایی که با وسایل نقلیه رانندگی کند قوانین راهنمایی و رانندگی را نقض کرده و رفتار خلاف قانون تلقی می‌شود. در صورت بروز حادثه که به آسیب، مرگ یا خسارات مالی منجر شود بدون داشتن گواهینامه، راننده مسئول شناخته شده و می تواند به پرداخت خسارت یا زندان متهم شود . کمیساریا توانایی محدودی برای کمک در این گونه موارد دارد.  

قصد عبور غیر قانونی از مرزها می‌تواند به ابطال کارت آمایش و اخراج از کشور منجر شود.  

۲. دارندگان پاسپورت و ویزای افغانستان 

پاسپورت خانواری یک سند رسمی است که توسط سفارت افغانستان صادر شده و تایید کننده هویت و شهروندی دارندگان پاسپورت می‌باشد که به آنها اجازه می‌دهد تحت حفاظت آن به کشورهای دیگر و از کشورهای دیگر سفر کنند.  این پاسپورتها برای شهروندان افغانستانی بدون مدرک که ساکن ایران بودند بر پایه طرح جامع ساماندهی در سال 1389 صادر شدند. طرح جامع ساماندهی به افغانستانیهای بدون مدرک این اجازه را داد که توسط دولت ایران ثبت شوند و پاسپورت افغانستانی و ویزا دریافت کنند.  

مهمترین مزایای داشتن پاسپورت/ویزا در مقابل کارت آمایش امکان گرفتن گواهینامه رانندگی، دسترسی به موقعیت های شغلی بیشتر و آزادی بیشتر در تردد در ایران هستند.  

تمام دارندگان آمایش که مایل به ثبت‌نام در دانشگاههای ایران هستند باید کارت آمایش خود را با پاسپورت شامل ویزای دانشجویی تعویض کنند.  

۳. اتباع خارجی بدون مجوز ورود /اقامت معتبر ( افراد فاقد مدرک)

افراد بدون مدرک افراد تحت حمایتی هستند که یا مدرک اقامت منقضی شده دارا می‌باشند مانندکارتهای آمایش/هویت یا ویزا و یا جمعیت زیادی که برای  چندین دهه ساکن ایران بوده اند و یا تازه وارد هستند و هیچ وقت مدرک قانونی نداشته اند.  

کسانی که تا به حال هیچ نوع ثبت‌نامی نداشته اند در خطر دستگیری و یا اخراج از کشور هستند. آنها واجد شرایط هیچ شغل رسمی، دسترسی به بیمه سلامت همگانی (  به استثناء برخی موارد با آسیب پذیری بالا) و خدمات مالی نیستند.  

۴. دارندگان کارت/برگه حمایت تحصیلی ( کارت آبی)

از سال 1394 ایران به کودکان افغانستانی بدون مدرک اجازه داد تا به تحصیل در دوره ابتدایی و متوسطه دسترسی داشته باشند.  

دانش آموزان خارجی بدون مدرک فقط می‌توانند با برگه مخصوصی که برای حمایت تحصیلی توسط اداره اتباع صادر می‌شود ثبت‌نام کنند که این برگه فقط به منظور ثبت‌نام در مدارس استان محل صدور ، صادر می‌شود. در غیاب مدارک (هویتی) لازم، این مدرک شامل اطلاعات هویتی است که از طرف متقاضی اعلام شده و تنها برای یکسال معتبر است.  

۵. جمعیت های در معرض خطر بی‌تابعیتی

بعضی افراد در ایران در خطر نگرفتن تابعیت ایران و یا نداشتن تابعیت هیچ کشور دیگری می‌باشند. شناخته نشدن به عنوان شهروند هیج کشوری به معنی بی‌تابعیتی می‌باشد. این مساله به شدت دسترسی به خدمات دولتی ، مدارک هویتی و فرصتهای آینده را محدود می‌کند. 

 در ایران اگر افراد نتوانند ایرانی الاصل بودن خود را اثبات کنند ممکن است از گرفتن تابعیت محروم شوند. این مساله معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که پدر کودک ایرانی نباشد. گروههای دیگری که در اثبات ایرانی بودن خود مشکل دارند کردهای فیلی، خاوریها، زابلیها، قبایل لکزایی و بلوچها می‌باشند.  دولت ایران برای پیشگیری و کاهش بی‌تابعیتی در حال برداشتن گامهای محکمی است که به مادران اجازه می‌دهد که تابعیت خود را به کودکان خویش منتقل کنند تا آنها به آموزش بهتر ، مراقبتهای بهداشتی و فرصتهای شغلی دسترسی پیدا کنند.  

اگر شما مادر ایرانی هستید که با مرد غیر ایرانی ازدواج کرده است، در حال حاضر می‌توانید درخواست دهید تا تابعیت شما به فرزندان شما منتقل شود. شناسنامه( دفترچه هویت ملی) به فرزندان شما تمام حقوق و امتیازاتی را که یک ایرانی از بدو تولد ازآن برخوردار است، می‌دهد. اگر شما فکر می‌کنید در معرض خطر بی‌تابعیتی هستید می‌توانید با کمیساریا برای گرفتن مشاوره و پشتیبانی تماس بگیرید.

دولت ایران از طریق اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی مسئول ثبت درخواست پناهندگی و همچنین تشخیص وضعیت پناهندگی در ایران بر اساس قوانین ( آئین نامه پناهندگان مصوب ۱۳۴۲) می‌باشد.

اگر شما به تازگی وارد ایران شده اید می‌توانید برای گرفتن اطلاعات بیشتر به دفتر اداره اتباع محل اقامت خود مراجعه کنید. برای اشخاصی که به تازگی از افغانستان وارد ایران شده اند، دولت ایران هنوز تصمیمی برای ثبت‌‌نام و دادن مدرک نگرفته است و کمیساریادر حال حاضر از جزییات بیشتر در این مورد اطلاع ندارد.

کمیساریا قادر به دریافت درخواست پناهندگی در ایران نیست و در مورد درخواستهای پناهندگی تصمیم گیرنده نمی‌باشد. 

اگر شما تذکره و یا پاسپورت ندارید می‌توانید به سفارت افغانستان در تهران و یا کنسولگری در مشهد برای گرفتن مشاوره و پشتیبانی در نحوه گرفتن مدارک هویتی مراجعه کنید.

قابل توجه اتباع افغانستانی فاقد مدرک در ایران

به کلیه اتباع افغانستانی فاقد مدرک در ایران اکیدا توصیه می گردد که در “طرح سرشماری” شرکت نمایند.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در ایران به صورت جدی اتباع افغانستانی فاقد مدرک که تاکنون در طرح سر شماری شرکت نکرده اند را تشویق می نماید که به مراکز پیشخوان/دفاتر کفالتی که کارت ملی هوشمند صادر می‌کنند مراجعه و برگه اقامت موقت خود که توسط دولت ایران صادر می گردد را دریافت نمایند.

ثبت نام برای طرح سرشماری برای سه گروه واجدین شرایط در حال انجام است:

1. باز سرشماری: برای دارندگان برگه سرشماری سال 1395-1396
2. اتباع افغانستانی فاقد مدرک که قبلا معرفی نامه واکسن خود را از دفاتر کفالت دریافت نموده اند و در طرح سرشماری سال 1395-1396 شرکت نکره اند
3. اتباع افغانستانی فاقد مدرک که در هیچ کدام از طرحهای سرشماری و واکسیناسیون شرکت نکرده اند:

بر اساس اطلاعیه منتشر شده در وبسایت رسمی اداره کل امور اتباع ومهاجرین خارجی وزارت کشور،  طرح سرشماری برای اتباع افغانستانی فاقد مدرک، تا تاریخ 9 تیر 1401 ادامه دارد و بعد از آن تمدید نخواهد شد.

بر اساس اطلاعیه اخیر اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی، هزینه های  نوبت دهی جهت ثبت نام و شرکت در طرح سرشماری اتباع افغانستانی فاقد مدرک بر اساس نرخ مصوب برای هر نفر در دفاتر پیشخوان دولت ٢٧٠ هزار ریال معادل (٢٧ هزار تومان) و در دفاتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع و مهاجرین خارجی برای اتباع خارجی  که برگه واکسیناسیون دارند برای هر نفر ٣١٠ هزار ریال معادل (٣١ هزار تومان) می باشد،
بدین منظور دریافت هزینه بیشتر از نرخ مصوب تخلف محسوب می شود.

اتباع افغانستانی / عراقی اجازه تردد به مناطق ممنوعه، که برای اتباع افغانستانی و عراقی مشخص شده است را ندارند.

اگر شما دارنده کارت آمایش/هویت هستید و قصد سفر به خارج از استان (محل ثبت) خود را دارید باید به دفتر اداره اتباع در استان خود برای گرفتن برگ تردد موقت مراجعه کنید.

دولت ایران از طریق اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی مسئول ثبت پناهجویان و تصمیم‌گیری در مورد وضعیت پناهندگی در ایران می‌باشد. اگر شما به تازگی وارد ایران شده اید می‌توانید برای گرفتن اطلاعات بیشتر به دفتر اداره اتباع محل اقامت خود مراجعه کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ادارات اتباع لطفاً از طرق زیر اقدام کنید :

شماره تلفن: ۰۲۱۸۸۷۹۶۸۶۴ و ۰۲۱۸۸۷۷۹۲۰۶

وبسایت: https://www.bafia.ir

اگر شما تذکره و یا پاسپورت ندارید می‌توانید به سفارت افغانستان در تهران و یا کنسولگری در مشهد برای گرفتن مشاوره و پشتیبانی در نحوه گرفتن مدارک هویتی مراجعه کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سفارت افغانستان و کنسولگری لطفاً از طرق زیر اقدام کنید:

سفارت افغانستان در تهران:

شماره تلفن: ۰۲۱۸۸۷۵۳۰۸۹

وبسایت: www.afghanembassy.ir

کنسولگری افغانستان در مشهد:

شماره تلفن: ۰۵۱۱۸۵۹۷۵۵۲

(+۹۸) (۵۱۱) ۸۵۹ ۷۵۵۲

ایمیل: afghanistan_ge_con_mashad@samanir.net

وبسایت: cg-afg.com

ثبت‌ ولادت فرزند در بدو تولد از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرآیند به فرزند شما کمک می‌کند تا حقوق بهتر و دسترسی بهتر به خدمات پیدا کند، مانع بی‌تابعیتی شده و ایمنی و امنیت بهتری را برای فررند شما در زمان رشد فراهم می‌کند. به عنوان مثال دسترسی به تحصیل، شغل، باز کردن حساب بانکی، اخذ پاسپورت و یا خریدن ملک همگی نیازمند داشتن گواهی ولادت هستند تا بتوان مدارک مورد نیاز را اخذ کرد.

مراحل ثبت ولادت فرزندان اتباع خارجی

۱ – بعد از تولد کودک در بیمارستان یا مرکز مراقبتهای بهداشتی، اطمینان حاصل کنید که مرکز مراقبتهای بهداشتی/ بیمارستان به شما گواهی زایمان ارائه دهد.

۲ – اگر مدرک اقامتی معتبر دارید با گواهی زایمان به اداره اتباع رجوع کنید تا سند یا همان گواهی ولادت برای نوزاد خود دریافت کنید.

۳ – چنانچه (در زمان ولادت فرزند)، فاقد مدارک اقامتی معتبر هستید، واقعه ولادت در مرکز درمانی ثبت خواهد شد اما شما پس از کسب مدارک اقامتی معتبر می توانید برای دریافت گواهی زایمان و سند ولادت اقدام کنید.

۴ – برای زایمان در منزل، علاوه بر موارد بالا، دو شاهد باید واقعه تولد را در برابر مراجع ذیصلاح ( شورای شهر و یا فرمانداری محل سکونت شما ) گواهی کنند.

توجه: همه مراکز بهداشتی و یا بیمارستانها موظفند گواهی زایمان ارائه دهند.

کمیساریا وزارت بهداشت و آموزش پزشکی را حمایت می‌کند تا همه پناهندگان بتوانند به طور رایگان از خدمات اولیه بهداشتی همانند شهروندان ایرانی برخوردار شوند. این خدمات شامل واکسیناسیون، مراقبتهای دوران بارداری، بهداشت مادر و کودک، تامین داروهای ضروری و تنظیم خانواده می باشد که در مراکز بهداشت سراسر کشور در دسترس می‌باشد. توافق شده است که خدمات بهداشتی اولیه بصورت رایگان، فارق از وضعیت مدارک آنها، در اختیار همه اتباع خارجی قرار بگیرد.

کمیساریا از طریق یک قراداد مشارکت با اداره اتباع و سازمان بیمه سلامت ایران، از بیمه سلامت همگانی که یک طرح بیمه سلامت ملی است حمایت می کند تا در دسترس دارندگان کارت آمایش و هویت نیز قرار بگیرد. کمیساریا حق بیمه را تقبل می‌کند و بیمه سلامت همگانی را به طور رایگان برای گروه محدودی از پناهندگان که بر اساس غربالگری آسیب پذیری در حین تمدید سالانه کارت آمایش توسط اداره اتباع شناخته می‌شوند، فراهم می‌کند. بقیه پناهندگان می‌توانند با پرداخت حق بیمه برای خوشان در این طرح ثبت‌نام کنند.  شما می‌توانید در اینجا در مورد طرح بیمه سلامت همگانی و نحوه ثبت‌نام در آن بیشتر بخوانید.

برای دسترسی به خدمات سازمان بیمه سلامت ایران لطفا به بخش بیمه سلامت همگانی در دفتر پیشخوان نزدیک خود رجوع کنید.

همه کودکان افغانستانی فارغ از وضعیت مدارکشان تا زمانی که بتوانند کد یکتا را اخذ کنند، می‌توانند در مقاطع ابتدایی و متوسطه در مدارس ثبت­نام کرده و در چهارچوب برنامه تحصیلی کشوری ایران درس بخوانند. لطفا برای خواندن اطلاعیه مربوط به ثبت نام مدرسه در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ به این لینک مراجعه کنید.

بعلاوه، کمیساریا از طریق شریک کاری غیردولتی خود موسسه کنشگران توسعه فردا، این امکان را برای پناهندگانی که می‌خواهند تحصیلات عالیه داشته باشند فراهم می‌کند تا به بنیاد آلمانی دانشگاهی آلبرت اینشتین برای پناهندگان (دافی) درخواست بورسیه ارایه دهند. این بورسیه هزینه­های تحصیل و زندگی در سطح کارشناسی را پوشش می‌دهد. لطفاً برای آگاهی یافتن از آخرین اخبار در مورد بورسیه دافی به این صفحه مراجعه کنید.